Na vrhu dominantnog stenovitog visa, severno od izvora Raške i neposredno iznad manastira Sopoćani, nalazi se lokalitet Južac. Jedini pristup lokalitetu je sa severne strane, dok je sa drugih položaj zaštićen strmim padinama i okomitim liticama. U okviru ovog stenovitog grebena nalazi se jedna manja pećina i dve potkapine.
Godine 1971. evidentirani su ostaci utvrđenja, a 1985/86. godine, usledila su sondažna arheološka istraživanja. U celini je definisana osnova utvrđenja i otkrivena su dva praistorijska naseobinska horizonta, zatim kasnoantički horizont sa ostacima utvrđenja i srednjovekovna nekropola sa dužim vremenskim rasponom sahranjivanja.
Najstarijem horizontu na lokalitetu pripadaju ostaci naselja iz razdoblja prelaza eneolita u rano bronzano doba, koji obuhvataju širi prostor od kasnijeg utvrđenja. Najbolje očuvan sloj ovog horizonta otkriven je u pećini na litici sa istočne strane, gde su pored brojnih ulomaka keramike otkriveni i ostaci ognjišta. Drugi, mlađi praistorijski horizont potiče iz starijeg gvozdenog doba i njemu pripadaju fragmenti zdela sa obodom profilisanim kosim kanelurama i jedna ranolatenska bronzana fibula sa naglašenim lukom i posuvraćenom glavom. Otkriven je i zemljano-suhozidni bedem sa palisadama koji je zatvarao prilaz naselju samo sa severne, pristupačne strane. Kasnoantičkom horizontu pripadaju ostaci utvrđenja nepravilne poligonalne osnove, dimenzija 150 x 65 m, koje je bilo prilagođeno konfiguraciji terena. Kamenim bedemima je bilo opasano sa severne, zapadne, južne i delom istočne strane. Prema severnoj strani bio je postavljen glavni bedem širine 1,40 m, koji prati trasu halštatskog bedema. Na najisturenijem mestu bedema, nalazila se jedina kula utvrđenja trapezoidne osnove. Bedem je bio građen od lomljenog i pritesanog kamena u nepravilnom slogu, vezanih krečnim malterom. U okviru zapadnog bedema bila je glavna kapija koja je imala drveni prag. U kasnoantičkom horizontu izdvojena su dva nivoa. Starijem pripada bedem utvrđenja, koji je svojim temeljima ukopan u praistorijske slojeve. Njemu pripadaju ostaci brvnare koja je stradala u požaru, a od njenog inventara najzanimljiviji je koštani češalj sa drškom ukrašenom dvema stilizovanim konjskim glavama. Ovaj tip češlja, za koji se smatra da je germanskog porekla, može se pouzdano datovati u drugu polovinu 4. ili prve decenije 5. veka. Mlađem nivou pripadaju ostaci zidane građevine i nešto mlađi zid kojim je naknadno bio pregrađen prostor između ove građevine i bedema. Među arheološkim nalazima kasnoantičkog horizonta najčešći su ulomci keramike, pretežno lonaca. Ostale nalaze čine ornamentisane pločice koštane oplate i bronzana fibula koja se može opredeliti u 6. vek. Može se zaključiti da je utvrđenje na Južcu podignuto u drugoj polovini 4. i verovatno je obnovljeno i korišćeno tokom 6. veka. Posle razaranja ili napuštanja, krajem 6. ili u prvim decenijama 7. veka, utvrđenje više nije obnavljano.
U okviru kasnoantičkih bedema utvrđenja na Južcu, nalazi se seosko groblje. Njegov najstariji deo koji se nalazio na severnoj strani, skoro da je uništen ukopavanjem novih grobova. Sačuvano je nekoliko dislociranih masivnih, grubo obrađenih ploča od peščara i jedan broj usadnika u vidu stela. Ploče su dislocirane i od njih je obrazovana crkvina. Prilikom arheoloških istraživanja ostataka utvrđenja otkriveno je više grobova koji nisu bili obeleženi pločama već samo u nekim slučajevima kamenim usadnicima, što ukazuje da je u pitanju mlađi deo nekropole. Otkriveno je sedam grobova. Pet skeleta je slobodno ukopano u zemlju bez ikakve grobne konstrukcije, orijentacije zapad-istok i bez priloga, dok su susedna dva groba imala priloge. Oba su bila obeležena usadnicima u vidu pravougaonih, grubo pritesanih kamenih blokova. U jednom od ovih grobova, na vratnom delu skeleta, otkrivena je niska od četiri novčića i jedne kružne aplikacije sa ornamentom stilizovane svastike. Dva novčića su dubrovačka, jedan kovan 1646. a drugi 1658. godine, a dva su žetoni kovani u Nirnbergu i okvirno datovani u 17. vek. U drugom grobu, u predelu ključne kosti, nađeni su delovi odeće vezane srmom, sa nizom od dvanaest malih loptastih dugmadi od srebra, što je omogućilo da i ovaj grob bude datovan u 17. vek.